Uzun süredir herkes tarafından söylenen bir deyiş var: “Bir işte uzmanlaşırsan hayatın kurtulur”. Bu nispeten doğru bir tavsiyedir fakat günümüzde ve yakın gelecekte bunun geçerliliğini ne derece koruyabileceğini tartışmamız gerekiyor.
Evet belki bundan 10–20 sene önce bir alanda uzmanlaşmak ya da en azından o alanda bir üniversite diplomasına sahip olmanız size güzel bir hayat sunabilirdi ama günümüzde bu artık böyle değil. Çok hızlı gelişen bir çağda, her gün yeni teknolojilerin ve yeni gelişmelerin yaşandığı bir çağda bir alanda uzmanlaşmak gerçekten iyi bir şey mi?
Sizin genetik haritanızdan bu evrende bir tane daha yok. Bu ne demek? Siz tekilsiniz (unique). Sizden geçmişte bir tane daha olmadı. Gelecekte de olmayacak. Siz türünüzün tek örneğisiniz. Sizi siz yapan şeyler var. Bunların başında da ilgi alanlarınız geliyor. Diyelim ki çocukluğunuzdan itibaren hem yemek yapmaya hem de kod yazmaya meraklı birisiniz. Her gün bu iki alanda bir şey yapabiliyorsunuz çünkü bu sizin hoşunuza gidiyor. Çevrenizden hemen size şöyle bir öneri geleceğine emin olabilirsiniz: “Aşçılık okuluna gitmelisin.” ya da “Bilgisayar Mühendisliği okumalısın.” Çünkü her iki durumda da o alanda uzmanlaşmış olacaksınız.
Şimdi bu konuda söylenen pek çok şey var. “Hobinizi asla işe çevirmeyin” gibi. Fakat ben burada farklı bir şeye değinmek istiyorum. Eğer bir şey size zevk veriyorsa, zevk verdiği sürece onu yapmaya devam edebilirsiniz. Amacınız bu işten para kazanmak olmasa bile bu işten bir kazanç sağlayabilirsiniz. Çünkü yukarıda bahsettiğim gibi siz ve merak ettiğiniz konuların birleşimi tekilsiniz. Hem yemek yapmayı hem de yazılımı kullanarak bu alanda hiç yapılmamış bir proje yapmak ve para kazanmanız, o alanlarda üniversiteye gidip maaşlı bir işe girme olasılığınızdan çok daha yüksek.
Artık kimse bir şeyi merak etmiyor. Merak ettiği bir şeye bakmıyor. En ufak merak ettiği bir şeyi hemen bir işe çevirme derdinde ve bundan dolayı merak duygusunu kendinden kaçırıyor. Merak ürkektir ve eğer siz onu gördüğünüz yerde üzerine size öğretilen kariyer silahlariyla giderseniz onu kaçırırsınız. Ve elinizdeki silahların ağır yüküyle beraber yapayalnız kalırsınız. En son ne zaman bir şeyi sırf merak ettiğiniz ve bir gelir kaygısı yaşamadan yapmayı denediniz? Belki resime ilginiz vardı. Ne zaman bir kağıt kalem alıp, kendinizi bu işi profesyonel olarak yapıp para kazanırken hayal etmeden, resim yapmayı denediniz?
Yeni okuduğum bir yazı benim olaylara bakışımı tamamen değiştirdi. Kendimden örnek verecek olursam: Grafiklere, Dataya, Distributed systemlere, Yapay zekaya ve Web3'e merakım var. Uzun zamandır bunların arasından bir seçim yapıp kendime bir kariyer kurma kararı vermeye çalışıp zamanımı boşa harcıyorum. Hepsini merak ediyorum ama hepsinde uzmanlaşmam imkansız. Hepsi apayrı dünyalar ve kendince bazı fedakarlıkları beraberinde getiriyor.
Bu zaman kadar yaptığım ve bana göre çok yanlış olan yöntem şuydu: Bu alanlardan bir tanesini seç ve diğerlerini görmezden gel. Sadece seçtiğin alana odaklan ve o alanla ilgili içerikler tüket. Sen artık o alana aitsin. Diğer alanlara bakarak vakit kaybetme. Ne kadar çabuk uzmanlaşırsan her şey o kadar iyi olacak. Bu düşünce benim yaklaşık 4 senemi hiç etmeme neden oldu. Çünkü kafamdaki sesleri durduramıyordum. Sadece yapay zekaya odaklandığım ve kendimi geri kalan her konudan soyutladığımda, o soyutladığım konu karşıma çıktığında bir benlik krizi yaşıyordum. Ben gerçekten bunu istiyor muyum? Ölene kadar bu işi mi yapacağım? Ya diğer iş benim için daha iyiyse ve ben onu hiç denememişsem
Geçen gün okuduğum bir yazı tüm bu olanlara karşı bakış açımı tamamen değiştirdi. Kısaca bahsedecek olursam bu yazıda bize verilmek istenen mesaj şu: Bir hedef (goal) belirlediğinizde onu kişiliğinizin bir parçası haline getirirsiniz. Benim yukarıdaki örnekte bahsettiğim o alana ait olma hissi gibi. Fakat karşınızdaki şeyi bir hedef olarak değil de bir macera(quest) olarak adlandırırsanız olay tamamen değişecektir. O artık sizin benliğinizin bir parçası olmak yerine, hayat oyununda geçmeniz gereken bir maceradır. Böylece hedef, amaç gibi kelimelerin arkasında getirdiği korkutucu sorumluluk yerini macera, görev gibi bize kendini daha iyi hissettiren duygular alacaktır.
Kendimden devam edecek olursam: Şu anki questimi Distributed systemler olarak belirledim. Fakat aynı zamanda yapay zeka alanında da okumalar yapıp videolar izliyorum. Akşamları full stack yazılım geliştiriciliğine de devam ediyorum. Burada dikkat etmeniz gereken ince bir nüans var. Multitasking çoğu zaman verimli olmuyor. Yani her şeyi aynı anda yapmaya çalışmak en azından benim için çalışmıyor. Bunun için öncelikler belirlemeniz gerekiyor. Ben şu an hayatımın bu evresinde Distributed systemlere merak saldım ve bu alanda kendimi geliştiriyorum. Bu alanda kendimi geliştirdikten sonra Yapay zeka alanında kendimi geliştireceğim ve sonrasında da merak ettiğim diğer alanlara bakacağım. Bu alanlarda profesyonel olmayı hedeflemiyorum. Merakımı gidermeye çalışıyorum. Para kazanmak için yapmıyorum. Zevk aldığım için yapıyorum. Ama şuna da eminim yaptığım herhangi bir işi en iyi şekilde yapmayı başarırsam zaten para kazanacağım. Beni ben yapan meraklarımla kucaklaştıkça, generalist bir insan olmaya çalıştıkça zaten eşsiz bir birey olarak para kazanacağım bunu biliyorum.
Şunu da hatırlatmakta fayda var: Bu bir yarış değil. Bu bir maraton. Bu yüzden sabırlı olmayı sürekli kendinize hatırlatmanız gerekiyor. Benim generalist diyebileceğim ve kendinisi örnek aldığım kişilerden biri Koray Birand. Koray abi bir çok alanda başarılı işler yapmış biri. Bunları yaparken o alanda 10 senelik bir kariyer hedefi yapmıyor. Merak ediyor, araştırıyor, geliştiriyor en önemlisi zevk alıyor ve bir sonraki merak ettiği konuya geçiyor. Koray abiyi başarılı yapan şey ise ilgilendiği konuda yaptığı işin en iyisi olmasına dikkat ediyor. Nasıl olsa buradan ekmek kazanamam diye baştan savma işler yapmıyor. Hayatının o evresinde hangi işle ilgileniyorsa o işte en iyisi olmaya çalışıyor ve çoğu zaman da oluyor. Bu mentalite benim çok hoşuma gidiyor. İnsanlar olarak uzun dönem planlar yapmayı çok severiz fakat bu planların çoğu hiç bir zaman gerçekleşmez. Hele ki günümüzde her gün değişen dünyasında 10 yıllık planlar yapmak tamamen komedi. O yüzden merak ettiğimiz alanlar neyse o alanda kendimizi geliştirip, güzel işler yapıp, yaptığımız işleri paylaşıp, görünür olup, meraklarımızın peşinden gitmemiz gerekiyor. Çünkü yazımın başında da söylediğim gibi: Başka bir siz yok.
Koray Birand’ın konuk olduğu bu podcast bu yazıyı yazmamda büyük bir etken. O yüzden eğer yazı hoşunuza gittiyse aşağıdaki podcasti dinlemenizi tavsiye ederim.
