Yaklaşık olarak 3 senedir trading ile uzaktan yakından ilgileniyorum. Ara verdiğim dönemler oldu, sadece trade ile ilgilendiğim dönemler oldu fakat hiç bir zaman tamamen kopmadım.
Borsa ile tanışmam ise daha eskiye dayanıyor. Lise yıllarında izlediğim Warren Buffet belgeseli sonrasında borsaya ciddi bir şekilde ilgi duymaya başladım. O zamanlar yasal olarak kendi adıma hesap açamadığım için sadece fiyatları takip ediyor ve demo yatırımlar yapıyordum.
Herkes gibi ben de hem 18 yaşımı geçmem hem de boğa sezonun ortasında olmamız sebebiyle Crypto trading’e başladım. İlk başlarda trade’den ziyade kısa vadeli yatırımlar yaparak ilerliyordum. Hatırlayanlar olacaktır o zamanlar akşam aldığınız şey sabahına 2 katına çıkıyordu zaten. Fakat güzel bir laf var: Acemi yatırımcının başına gelebilecek en kötü şey kariyerine para kazanarak başlamasıdır. Bu genel olarak doğru bir ifade. Çünkü kolay para kazanmanın sonucunda daha yüksek riskler alıp para kaybetmeniz çok daha olası. Ben bu tuzağa düşmedim. Çünkü sürekli finansal okur-yazarlığımı arttırmak için çalışıyordum. Başkalarının hatalarından ders almak bana hem zaman kazandırdı hem de para kaybetmemi önledi.
Bu 3 senelik part-time trading serüvenimde internet üzerindeki yazılı veya video ücretsiz bir çok içeriği tükettim. Ücretli kurslara katıldım. Bir çok trading grubunda yer aldım. Canlı yayınlara katılıp sorular sordum. Yatırım ve borsa ile ilgili 20'den fazla kitap okudum ve sürekli olarak bana para kazandıracak bir sonraki stratejiyi keşfetmeye çalıştım. Bu arayış meyvesini verdi ve 3 senenin sonunda ise bu yazıyı yazma kararı aldım. İşte size sürekli para kazandıracak o strateji:
Böyle bir strateji yok.
Evet. Böyle bir strateji yok. Siz de benim gibi 3 senenizi harcamadan belki bu yazıya denk gelirseniz zaman kaybetmeyin istedim. Öğreneceğiniz hiç bir konsept: Price Action, Smart Money, ICT, Orderflow… Size sürekli olarak para kazandıramayacak. Saatlerce teknik analiz videosu izleyip zaman kaybetmeyin. Evet bunları öğrenmek gerekiyor. Evet kendi stratejilerimizi geliştirmemiz gerekiyor fakat bir yerden sonra artık harekete geçmek gerekiyor. Sürekli video izleyerek kendinizi kandırmayın.
Trading bir iş modeli. Burası çabuk zengin olmak için gelinen bir yer değil. Bu iş kolay değil. Profesyonel bir mühendis ya da doktor gibi bu da bir iş modeli ve ona göre hareket etmeniz gerekiyor. Eğer siz sosyal medyada ferrarisinden metatrader5 ekran görüntüsü paylaşan insanlara özenip bu işe merak sardıysanız üzgünüm asla o seviyeye ulaşamayacaksınız.
Peki bu trading ile hiç para kazanamayacak olmamız anlamına mı geliyor? Hayır. Bu iş çok karlı ve psikolojisini yönetebilenler için muazzam bir iş alanı. Fakat size para kazandıracak olan şey yeni öğreneceğiniz teknik analiz metodu değil Risk-Reward oranı, Psikoloji ve Trade günlüğüdür. Bu kavramları ayrı ayrı açıklamakla zaman kaybetmeyeceğim çünkü hali hazırda bu konular için yazılmış yüzlerce yazı var.
Bu işten para kazanmanın yolu bu işe profesyonelce yaklaşıp, uçuk hayaller kurmayıp, sistematik risk oranınızı disiplinli bir şekilde devam ettirip kazandığınız para ile yatırım yapmaktır. 3:1 risk oranı ile %50 win rate’e bile sahip olsanız para kazanmaya devam edebilirsiniz. Ama bunun için disiplinizi elden bırakmamanız gerekiyor. Aldığınız her işlemi bilinçli bir şekilde alıp, işleme giriş stratejilerinize ve pozisyona sadık kalıp, her işlemi günlüğünüze ekleyerek profesyonelce hareket etmeniz gerekiyor. Eğer tüm bunları yapabilirseniz bu işten para kazanmaya ve keyif almaya başlayacaksınız demektir. Özetle bu iş psikoloji ve disiplin işi. Ve ek olarak: Sizi zengin edecek şey trading değil buradan kazandığınız parayla yapacağınız yatırımlardır.
Gelelim benim bu 3 senelik yolculuğum sonunda hem tecrübe ettiğim hem de gözlemlediğim trade psikolojisi ve disiplin konusundaki çıkarımlarıma:
1-) İşleme girdikten sonra karar değiştirme: Analiziniz ve stratejiniz sonucunda bir işleme girmeye karar verdiniz. Limit emriniz gerçekleşti ve artık pozisyondasınız. Bu saniyeden sonra o işleme ve planınıza sadık kalmanız gerekiyor. Diyelim ki fiyat giriş seviyenizin altına geldi ve anlık olarak pozisyonda zarardasınız. Bu sizi olumsuz etkileyip pozisyonu kapamanıza sebep olmamalı. Çünkü kendinizle çelişiyor olursunuz. Emin değilseniz riskinizi ona göre ayarlamalısınız. Ama ne olursa olsun pozisyona ve planınıza sadık kalmalısınız.
2-)Günde 3 işlemden fazla işlem alma: Bu kuralı öğretmenim Efloud’dan duydum. Benim gibi Intraday trade atan biriyseniz gün içinde 3'ten fazla trade atmamanız psikolojik olarak sizi çok rahatlatacaktır. Diyelim ki 3 trade de başarılı geçti. Bu kural sayesinde aç gözlü davranıp para kaybetmezsiniz. Unutmayın en büyük kayıplar, en büyük zararlardan sonra gelir. Ya da tam tersi: 3 başarısız trade sonrası Revenge trade atıp bakiyenizi eritmezsiniz. Sürekli ekran başında kalmanız sizi çok çalışkan yapmaz aksine asosyal yapar.
3-) Trade’den kazandığınız paraya yolda bulunan para gibi bakmak: Çoğu insan trading’i bir iş modeli olarak görmediği için özellikle crypto’dan kazandığı paraya sanki yolda bulduğu para gibi bakmakta. Bu ilk başlarda benim de yaptığım bir hataydı. Evet kazara da olsa bu piyasadan para kazanabilirsiniz fakat önemli olan ne kadar kazandığınız değil ne kadar parayı kendinizde tutabildiğinizdir. Bundan dolayı bu işe profesyonelce yaklaşıp gerektiği yerde paramızı realize ederek geleceğe yönelik yatırımlar yapmalıyız.
4-)Risk yönetimini elden bırakma: Bana göre en önemli madde bu. Çünkü içinde çok fazla acı tecrübe barındıran bir madde. Bu piyasada 1 yıl boyunca sürekli olarak para kazanabilirsiniz. Fakat gevşeyip, açgözlü davranıp uçuk hayaller kurmaya başlayıp risk yönetimini elden bıraktığınız an tüm kazancınızı kaybetmeniz 10 dakika bile sürmez. Bu yüzden disiplin konusunda robot gibi olmalısınız. Bakiyenizin çoğunlukla%1'ini bazı durumlarda %2'sini bazense %0.5'ini risk etmeyi öğrenmelisiniz. Yoksa çok acı bir şekilde bunu öğrenirsiniz.
5-) Her işlem yeni bir fırsat, market hiç bir zaman aynı değil: Eğer trade psikolojisi ile ilginiyorsanız Mark Douglas ismini duymuşsunuzdur. Trade psikolojisi alanında 2 harika kitabı var. Mutlaka okumalısınız. Bu kitapların ana fikri ise şu: Her işlem birbirinden bağımsızdır ve market 1 saniye öncesine göre farklı bir market. Yani siz 3 başarılı işlem aldınız diye 4. işleminizin de başarılı olma olasılığı artmaz. Ya da art arda aldığınız başarısız işlemlerin sizin özgüveninizi düşürmesi gerekmez çünkü siz haksız değilsiniz. Bu piyasada haklı ya da haksız olmak gibi bir durum söz konusu değil. Geleceği tahmin etmiyoruz. Geleceği tahmin etmeye çalışırsanız para kaybedersiniz. Market algoritmalar tarafından yönetilir. Biz bu algoritmaları yenip haklı çıkmaya çalışmıyoruz. Biz bu algoritmaları, yaptığımız backtestlerle anlamaya çalışıp onların stratejilerini kullanarak para kazanmaya çalışıyoruz. Bu yüzden geleceği tahmin etmeyin. Kendi stratejilerinizi bulun ve marketi o anki durumuna göre değerlendirin.
Bu uzun bir yolculuk, ciddi emek ve özveri istiyor. Amacımız sürekli olarak para kazanmak. Kısa vadede çok para kazanmak değil. Pes eden maldır.
